Graduación
(inédito, 2017)
Este é o momento inmediatamente anterior a.
no seu silencio,
intúese o ruxir crecente do futuro que se está formando miles de quilómetros mar adentro.
é unha certeza que se oe antes no peito
que nos oídos
como os mellores temas de Massive Atack.
É a certeza de que a onda virá
quen sabe se a erguernos
ou a arrastrarnos polo fondo coa boca chea de area.
pero certeza, ao fin, de que virá
e de que neste punto onde a agardamos,
somos o diminuto inicio dunha persoa que aínda ha de ser.
Ao pairo, flotamos na tensión do océano.
é aterrador
o mar é escuro, é petróleo, é cobizoso da xente,
as sombras dos escualos apenas se perciben.
Pero tamén trepidante, é fermoso, é doce
ver o sol bordar de perlas a escuma
ser parte da canción feliz do mar e saber
que aínda os músculos non coñecen o cansanzo
saber que aínda podemos remar
remar co corazón ardente.
Este é o momento inmediatamente anterior a.
e co peito sobre a táboa miramos a praia
por última vez,
e por última vez
vémola con estes ollos
porque só as que non loitan permanecen indiferentes ao paso da onda.
Así que agora agora convén remar,
convén non deterse,
convén insistir
e adentrarse no ouvear do océano
que xa nos ergue a súa man e, de súpeto,
facerlle un take off perfecto.
é algo que dura apenas uns segundos
porque es inexperta
e decontado caes
pero un día poderás dicir:
eu pasei anos salvaxes
e comezaron aquí
no momento inmediatamente anterior
a vivir
Cover do adolescente morto
(Colaboración en “6 poemas 6. Homenaxe a Federico García Lorca. 2015)
aquí era un río.
coñecías a palabra
e en nada ou en pouco
se diferenciaba dos outros ríos
ou tal vez o contexto, si,
o ser este e estar aquí-
aquí era a lúa.
o seu nome era a moeda de salomé
e velaba os ollos.
sangraba entre vellas carballas impávidas,
e aquí,
aquí
era un río.
a palabra corría de norte a sur sen chamar por ninguén.
neste punto era tamén o camiño.
non propiamente dito, claro, os veciños repetían:
non había camiño, non había camiño
cederon os xuncos ao seu último desexo,
matáronse os lirios, tan brancos,
por bicar os seus pés de seixo.
entón era nós,
o reflexo dun pronome cos nosos antecedentes.
nós non estabamos realmente aquí,
fomos requeridos despois pola imaxe do río
e a lúa
como unha pedra que afunde
escribindo unha canción concéntrica:
nós e a lúa morta
no espello que baila
nós e a lúa
rota
entre as túas mans de troita.
aquí ti eras un rizón,
non deixabas marchar o río abaixo,
non lavaba a auga ningún leito, e eras
unha balsa de malestar punzante.
aquí era un río.
era un camiño.
era ti.
e todo o cambiaches
mesmo a linguaxe.
Facilísimo
(inédito, grabado no disco “Ai, que lío!” de IGMIG)
é facilísimo ser lobo,
erguerse ao morrer a noite e vestir con delicadeza traxe de sombra.
anoar amodo a garabata, garabata de seda.
ser lobo respetado, pai de camada,
lobo con sorte nos negocios, lobo con negocios importantes, inversor avezado, lobo formal,
bo conselleiro, amigo dos seus amigos,
lobo con contactos, bos estudios, bos padriños,
lobo que labrou ferozmente a súa carreira, alimaña esforzada
é facilísimo defender as liberdades dos lobos, os intereses da manda,
ser man que sostén a lei, dono da terra, propietario das augas, dos carballos, dos seres sen fala,
amo dos mamíferos todos, mesmo daqueles que lle deron o nome.
é facilísimo andar sobre a terra coas maneiras da besta que todo o pode tomar,
ter lingua de lobo
e afiala nos pescozos dos años é
facilísimo e sensual.
é facilísimo ser lobo.
o dificil e vivir en terra de lobos.
en terra de lobos
en terra de lobos
todos queren ser lobo. o difícil
o dificil ér ser gando
ser gando e sobrevivir.
Na parece hai un cadro
(de “Oso, mamá, si?”, 2015)
rompe o día e vén a mañá,
peteirando coas primeiras raiolas o cristal abafado.
os nosos latexos enchen o cuarto
cobren a alta voz do home de branco que atende a máquina
vén a mañá e ti así
e ti así
aínda.
podiamos acabar nun momento
e ti
así
e o home vaise.
quedamos ti e máis eu ben amarrados
sen muller que nos acuda nin ninguén que nos acompañe,
amarrados á máquina.
fóra rompe a noite o seu veo de estrelas
está para entrar o día.
vén o sol tamén desvelado, subindo o lombo do monte do son.
seino porque na parede hai un cadro
e nel amarelea un campo de trigo,
e centos de mapoulas impresionistas desangran entre a herba.
enfermeira,
os nosos latexos abafan o cuarto, óense en todo o andar
van os nosos corazóns a golpes
inchando as tempas do edificio,
señorita,
non me pique máis na punta dos dedos,
sólteme as cintas,
baixe o son dese aparello
e non me pique máis, señorita,
déixeme sacar esta dor pola boca.
podiamos acabar nun momento
e ti...
escapando cos ollos sobre a ría, sobre o sol
que agora dá a hora no trigo e nas mapoulas.
señorita, non quero loitar máis con vostedes
saque eses homes que me miran con enfado
que me abren as pernas e me berran
peche as cortinas, enfermeira
que a luz atravesa a estancia dunha coitelada, por favor,
déixeme escoitar os nosos corazóns en calma
señorita… non marche
baixe ese aparello que o domina todo.
ti, meu ben,
notas as mans plásticas dese home que nos berra?
señorita, os nosos corazóns
vanse apagando contra as paredes brancas…
debaixo do cadro os homes falan.
toman unha decisión.
no centro do teito hai un gancho e del
vanme colgar coma unha vaca.
cun corte limpo
vante sacar.
cun corte perfecto,
mentres adormece a vida sobre a mesa de aceiro.
oes o noso palpitar?
agora somos apenas nun asubío que se afasta
atravesa os muros e vai buscando a ría…
na parede hai un cadro,
pero ninguén repara nel.
está colgado aí,
só para entreter a dor.
O cervo e a noite
(inédito, 2018)
fodíache perder
fodíache perder máis que nada neste mundo
entón convertíaste en cervo
e buscabas as balas perdidas
que acariñan as codias dos pinos.
o sol morría quince quilómetros ao leste da cidade dourada,
derramábase sobre os tellados impecables.
na espesura da fraga ti saltabas valados e sebes
o corazón era un sapo na gorxa e arredor del
unha serpe estrangulándolle o pulso
mereces saír
me re ces sa ír me re ces sa ír
o sangue, a voz, a carreira, o asubío cobizoso das silvas, todo
se amoreaba nos oídos
non paraba de repetilo
meré celo merécelo
con ese xeito bíblico que se dan os animais cando exercen de metáfora.
nas paredes sen recebar das obras
parabas a escribir: aquí follamos
anque fose mentira
nos cuartos que algún día serían para esas parellas que o merecen máis ca nós,
ali onde ulirá a pino pero nunca haberá unha verdadeira sombra
alí os cans nunca atravesarán os piares do edificio
perseguindo unha poeira quente
unha poeira ardente que oculta a lúa
unha poeira que se lles pega nas linguas, no ceo da boca
alí non haberá urros, noites, bares, medias promesas,
un cuartiño para agora e outro
outro para esas putas parellas que o merecen máis ca nós.
alí non haberá cervos nin espesura que fender
os cans non deterán a carreira
inmediatamente despois dos disparos
alí metíamonos man
metíamonos man porque non tiñamos outro lugar
por onde nos agarrar á vida.
Poema perdido nunha botella
( de “Oso, mamá, si?”, 2015)
para o océano
ti eras só un neno de fanequeiras vermellas
que a area enterraba,
un brazo fortemente prendido da miña saia morada
teño medo dos bichos, mami,
dos bichiños do mar
e con forza de xigante collíaste da tea.
só así deixabas que o mar che lambese,
sen avanzar, as pernas,
cravados ti e eu fronte a liña pola que a tarde escapa,
mollándose o rodo da saia coas puntas do mar
ti … acordaste diso?
eras só un neno
ao abrigo do monte de mallou
os dous éramos pequeniños, coma as caramuxas, no areal deitado
un dedo de brisa percorrendo as nosas costas
peiteando as herbas de namorar no lombo da praia
e esas outras prantas, mami, esas que son como rabiños de coello
son, si. son.
e cando se moven así é porque os coellos están contentos.
están, si, están.
lémbralo? eu escribira fronte ao mar
estás aquí neste poema, ves?
e mamá tamén e o mar.
e os bichiños do mar?
tamén, e os rabiños de coello
todos aquí, dentro deste poema,
nesta botella, construíndo un recordo deste día.
bótala ao mar, meu amor?
pero calabas, agarrado á saia que a brisa preñaba.
e a onde iremos?
a onde o mar nos leve.
e habemos de volver?
pois, non sabemos e ti estarás comigo?
ata o último verso.
Percebes
(De Nove, Edicións Fervenza, 2008)
para o meu benquerido Paco Souto,
que tanto me ensinou da poesía e da vida
no cabo máis occidental da costa
rompen as mareas de máis encher
e a illa é apenas unha pedra na que morde o mar .
hai que fixarse moito porque ata a paisaxe é enganosa, xira
leva ese aire lento de balea
e vai desaparecendo debaixo das ondas.
na illa sábeno e chaman a esta rexión mínima
novembro
porque é cruel coma un amante.
saben que os cormoráns vixían aos homes
intentan evitar que fuxan envoltos nas mortallas dos ausentes
e amárranos á terra con cordas que non se ven.
a marea sofre. e desfaise en escuma por dar con elas.
e danlle ese nome por iso.
porque aquí é onde veñen parar os cargueiros que engule o mar.
e os fardos arrastrados co seu peso de mortos.
chegan ata as furnas onde se agochan os mellores percebes
e aniñan entre eles.
alí agardan polos dedos cegos dos homes.
cóllenos polas mans
cóllenos polas mans para que o mar os aperte.
todos na illa o saben.
novembro é o lugar onde o mar desexa a carne.
sabe os nosos nomes íntimos.
e é por iso que os percebes enganan con voces de serea.
Os amarrados
(Amantes, Ed. Caldeirón, segunda edición, 2017)
quen recordará aquela nosa mocidade,
unha sorte de existencia estupefaciente nacida doventre dun cargueiro?
Os camiños polos que nos ocultabamos dez, quince, tal vez
vinte anos atrás
conducen aínda ao delirio
indestructible
daqueles días tan fermosos?
xa daquela eran sendas retortas, rutas comestas por unha maleza insensata
adolescente,
camiños feitos un pé atrás do outro
un pé atrás do outro, un pé
ao borde dun cantil,
adrenalina nos beizos e vento do norte
cada xornada
como a xornada dun percebeiro
Naquela altura sospeitabamos levemente do futuro.
Había que amarrarse ben?
Cabía tanta arrogancia
na boca dentada do mar?
O mellor era amarrarse un ao outro
con cabos que nos protexesen de todas as enchentes
que nos protexesen de todos os perigos
de todos os perigos
de todos os perigos, pensabamos.
Menos das inclemencias do mañá
e da vida mesma, esa que,
coa precisión das mareas
é quen de borrar todos os camiños.
É quen de levar,
tamén,
aos amarrados.
**
María Lado (Cee, 1979) formou parte do Batallón Literario da Costa da Morte, onde participou nos tres títulos editados polo colectivo. Como poeta ten publicados seis libros individuais: A prmeira visión (1997), casa atlántica, casa cabaret (2002), berlín (2005), Nove (2008), Amantes (2011) e oso, mamá, si? (2015) que foi escollido Mellor Libro de Poesía na I Gala do Libro Galego. Tamén e autora dos contos para crianzas Porque Cuqui non quere ir á lavadora (2014) e Cinco Minutos (2017), da biografia Mulleres bravas da nosa historia: Rosalía de Castro, e da novela xuvenil Entre os dous hai un río (2016). Xunto a actriz Iria Pinheiro escribiu o espectáculo teatral Anatomía dunha Serea sobre a violencia obstétrica. Textos seus foron publicados en numerosas antoloxías, e traducidos ao castelán, catalán, portugués, ruso, croata, inglés e irlandés.
Curadoria de Tiago Alves Costa.
