Unha natureza vibrante, dunha dimensión interminábel, onde o longo horizonte vai reflectir unha beleza profunda. Mar, lagoas, terra, ceo… entremesturados na dose precisa (nunha axeitada alquimia dos sentidos). Non hai un só recanto da paisaxe que non garde unha senlleira intensidade de seu. A mirada fica ateigada nas hipnóticas vibracións silandeiras inzadas dun sosego intemporal, nunha atmosfera chea de misterio. Mergullados nun mundo de sensacións pracenteiras. A mirada é sempre orixinaria en Escocia. Fala nun idioma primordial (a raigame da orixe como devalar). Legado íntimo e transpersoal ao tempo (que cómpre transmitir intacto de xeración en xeración). Unha melancolía morna rexistra a pegada fluinte dunha sucesión de sosegados azuis, grises e verdes mainos. Estratos que se mesturan cunha naturalidade engaiolante. O paraíso podería ser algo semellante ao que estamos vendo eiquí. Deixamos atrás Glasgow e imos cara Oban, onde comezamos unha breve ruta polas Hébridas Interiores. Denantes de chegar a Oban paramos nas ruínas do Castelo de Kilchurn (ubicado nunha lánguida chaira a carón dun lago) que atopamos polo camiño. Cómpre andar a pé un bo tramo ata chegar á torre do Kilchurn Castle. Recortada no claroescuro ao lonxe (cun horizonte de rechamantes luces e sombras vermellas). Non é doado transmitir a sensación de viaxe no tempo, de doce señardade e misterio que sentimos ao subir polas escaleiras de madeira e contemplarmos unha suxestiva aleación de baleiro e densidade, dende os muros que aínda se conservan. Ocos oníricos enmarcan a fuxidía panorámica. O cativo peirao de madeira a carón da auga garda un vibrante recendo magnético. Todo figura elaborado paseniñamente por un corazón romántico: que se cadra ficou mesmo apreixado eiquí (xa para sempre) no invisíbel enigma dun tempo sen tempo. Muros de pedra coas fiestras espidas nunha rehabilitación sutil (reflectindo a sabia austeridade dos elementos precisos), o que permite percorrer a ruína de xeito sinxelo. A capacidade de suxestión anímica hipnotiza diante dunha arquitectura que figura soñada. Os paxaros sobrevoan ceibes polo interior do impresionante marco histórico.
Todo é marabilloso agás un cativo detalle: endexamais papei tanto medo na miña vida! Din que a estética do sublime é unha mestura de intensa beleza e arrepío fronte á inmensidade. Eiquí a mestura de temor (do corpo) e tremor (do sentimento estético) está garantida. Curiosa aleación a que vai fusionar o idealismo romántico entre instinto de supervivencia, pulsión de morte e beleza esgrevia da paisaxe sublimada: sempre a carón dos cumios de intensidade nas emocións. A teima de poñer o volante á dereita fai que o copiloto estea coa alma apreixada nun puño todo o tempo. Zas! Zas! Zas! Has apañar sustos a eito. Todo fica sempre a contados centímetros da desfeita total. Moi perto nosa. Axexas a catástrofe na volta da esquina: a cada intre para ser máis precisos. Non podes case respirar co medo. Sobrevivir a cada rotonda é un milagre. Pasas rozando unha chea de obstáculos en cada curva (esquivados sempre por fraccións de milímetros). Este aspecto, que na relembranza figura cómico, é sen dúbida o meirande atranco psicolóxico de toda a viaxe. Paramos a xantar e repoñernos un pouco de tanto dramático susto metido no corpo, para proseguirmos logo a viaxe no coche de aluguer. “Unha illa chea de auga. Non só polo seu redor. Tamén no seu interior” (di Menchu Lamas como para si mesma). Áxiles fervenzas baixan polas congostras a xeito case de ríos verticais. Como nunha dimensión conxunta da paisaxe líquida, facendo cóncavas lagoas que se suceden unha tras doutra.
As ovellas hieráticas coma brancas pedras, que puntúan nunha fermosa discontinuidade rítmica a paisaxe, son dende logo as grandes protagonistas desta viaxe: puidemos contemplar milleiros de exemplares. En Oban conquerimos praza para viaxar deica á illa de Mull nun grande barco. Percorrémola nun autobús que vai atravesar a illa en diagonal, de cabo a cabo, acompañados sempre pola expresiva locuacidade de Steven (loiro que figura albino). Unha persoa que transmite simpatía e cordialidade. Ama o seu traballo. Conduce o autobús e ao tempo fai de guía oral das marabillas da paisaxe que estamos a contemplar achegándonos a cadanseu segredo. A vocalización precisa nas inflexións da voz, verbas rítmicas ben expresivas como as propias ondulacións da paisaxe, van parellas nunha sincronicidade absoluta. Non fai pausa algunha, só de cando en vez, un coche (ou camión) que vén en sentido contrario obrígao a deterse nunha “passing place” (un intre de silencio que sabemos obedece á paréntese de seguranza). Un balbordo dialéctico de vitalidade desbordante que pasa logo se cadra deseguido a un murmurio sutil na beira mesmo o silencio. Susurros cara a expresar o profundo misterio da natureza, como murmurio. Un mestre do “tête a tête” coa paisaxe (como quería a fenomenoloxía) agroma eiquí de xeito espontáneo, nunha fonda reciprocidade vivificadora. Parece daquela, o noso guieiro, neses intres sutís, gardar as palabras outravolta para o cerne do corpo: ata as repregar nun seu recuncho secreto. Volta despois cunha ladaíña intimista a convocar unha expansión sonora que vai describir decontado cada relevo da orografía, o máis cativo sinal, cunha espontaneidade contaxiosa. Penso en Otero Pedrayo, nunha versión musical actualizada do seu discurso mítico ao redor da paisaxe interiorizada, dende a perspectiva humana e da natureza como literaria forza expresiva, fondamente humanizada no consumado intérprete da paisaxe galega. Teño para min que Steven (non hai moitos anos) debeu ser cantante dun grupo de rock. Non contrastamos o dato. Pero se cadra ha proceder desa experiencia a chea de rexistros e xogo de modulacións que fai coa voz. Malabarista das verbas coas que xoga encolléndoas e dilatándoas en longas modulacións. Materia sonora que vai ser o noso fondo musical ao caudal de impresións dun exterior exuberante e ricaz que imos percibindo dende a fiestra do bus. O home é unha personaxe entrañábel que gosta con paixón do seu dobre traballo de condutor e de guieiro coa palabras, vive feliz na descrición poética dunha natureza exuberante na que sente acougo.
Os escoceses están namorados da súa paisaxe. Lévana dentro (coma un segredo interior). Non só por fóra. O romanticismo deixou esta fértil pegada popular. Existen bancos de madeira á intemperie para axexar no decurso sutil das nubes o misterio do mundo que flúe, a contemplar de vagar os verdes lameiros do infindo. A fasquía do afastado horizonte, soños na imaxinación creadora. Sentimos unha certa envexa ao contemplar estes bos gardiáns do seu anaco de mundo. Un panteísmo popular que impregna o xeito de vivir. Se cadra o trasfondo da cultura propia xorde desa mestura da relixiosidade fronte á paisaxe e derivou neste panteísmo cara o primordial. Un decisivo substrato vén da raigame céltica (moi valorada eiquí e sempre moi presente). O seguinte estrato cultural latexa dende a pegada do romanticismo, que fixo unha senlleira redescuberta e convincente reinterpretación dese sentimento atávico cara á orixe. Aí temos as dúas pontes decisivas de contacto simbólico coa natureza sublimada. Non perderon nunca ese fío orixinario. Celebran ese ritual panteísta da contemplación sublimada como unha cerimonia de comunicación real cos seus antergos. Por iso non existen práticas “sadomasoquistas” coa natureza. Non hai rastro de desfeita algunha. Nengunha ferida no manto vexetal. Tan sequera a mínima cicatriz da pegada destrutiva. No decurso da xornada a humanidade fai un ritual de reencontro de cadaquén consigo mesmo. A estética da paisaxe neste país é unha auténtica devoción colectiva.
A Furna de Fingal (Fingal´s Cave) na illa de Staffa ten a fasquía dunha catedral no medio do océano. Coma un milagre xeométrico na metade do mar. As grandes columnas hexagonais de negro basalto son as testemuñas silentes (hieráticas e solemnes) deste prodixioso lugar. Unha cativa illa deshabitada á que nos achegamos nun pequeno barco pesqueiro. O patrón do barco parece un mariñeiro galego. Vai na compaña doutro mariñeiro que podería ser o seu fillo. Tamén vai un rapaciño duns nove anos, cun simpático gorro, sentado na cabina (sen perder detalle da travesía). Trátase quizais do neto do lobo de mar do Ulin de Staffa (o nome do barco que nos leva). Estamos talvez diante de tres xeracións de mariñeiros. A illa vai amosando o seu perfil misterioso aos poucos. Coma nun ritual de iniciación avanzamos paseniñamente, con solemne lentitude cerimonial. Vai medrando de tamaño. Albiscamos ao lonxe as escuras covas. Aínda que non reflicten o seu tamaño. A babor ou estribor, de cando en vez contemplamos algunha foca mariña. Despois dunha hora de viaxe chegamos á illa. O tamaño da furna non desmerece da idea que levabamos na imaxinación (despois de contemplar vellos gravados e moitas fotografías en distintas perspectivas). A “Furna de Fingal” é unha lenda, un auténtico mito que circulou nas historias dos navegantes coma unha marabilla natural. As negras columnas hexagonais de basalto están alí diante da perplexidade dos nosos ollos abraiados. Baixamos do barco. O mouro basalto está quente: ofrécese cálido ás nosas mans. Unha excitación que fai que avancemos a chimpos ledos de columna en columna ata chegar pouco despois ao interior da gruta. A fenda oceánica que nos conduce ao cerne da caverna onde o mar resoa con forza. O miradoiro está a moita altura. Ten unha cadea, a xeito de límite de seguranza, para non avanzar máis. Unha sensación de vertixe incrementa a percepción de abraio. Brillos dunha rebuldeira auga transparente (alá abaixo) a reflectir fíos coas raiolas do sol. Luminoso verde esmeralda que provoca unha arañeira brillante que se superpón por refracción ás texturas e relevos no teito da cova. Efectos especiais dinámicos da luz líquida reverberando no baixo-relevo do teito. Sorprenden as tonalidades cálidas (nun abano de cor que escintilea do laranxa ao rosa). Pigmentación policroma que aparece nas pedras do interior da gruta (asomando por debaixo da auga transparente). A memoria emocional vai gardar para sempre gravado iste momento (nun 25 de xullo do 2009). O balbordo oceánico no corazón da cova. As fotos que tiramos (onde aparecen Cora e Lois, Cris e Menchu, Darío e Noa, Billy e mais Tania) axudarán se cadra a manter vivo iste recordo da grande e lendaria furna de basalto da illa de Staffa. Fixen a descuberta da illa ao través de Urbano Lugrís. Reparei daquela (no labirinto de esculcas) nunha remota lembranza de cativo: gardaba gravado na memoria o debuxo dunha ilustración da furna de Fingal, nun vello libro de xeografía escolar. Unha imaxe retrospectiva que atravesou décadas, a xeito de “memoria involuntaria”, relembrando o instante exacto onde fiquei fascinado de moi cativo por aquelas xeométricas columnas minerais. O músico Felix Mendelssohn dedicou á cova a coñecida peza “As Hébridas”.
Despois de visitar a Cova de Fingal achegámonos á illa de Iona. Ten o encanto dun lugar sen tempo. A abadía de Iona seica foi o berce do cristianismo escocés. Hai casiñas e algúns cativos hoteis que están cheos. A luz prolongada do serán é coma un lene milagre que se prolonga demoradamente. O día esmorece aos poucos. As cores cobran unha vida e intensidade sorprendente. Decidimos non coller o barco de volta cara Oban e facer noite na illa. A única posibilidade daquela foi alugar unha tenda de campaña nun camping (con sacos de durmir incluídos). A treboada na noite foi estarrecedora. O vento abaneou sen piedade o fráxil abrigo e ameazou toda a noite con deixarnos á intemperie. A chuvia horizontal penetrou na tenda. Empapou o calzado. Ficamos mollados coma pitos. Pola mañán saímos correndo ata chegar tres ou catro quilómetros despois ao único bar-restaurante de toda a illa. Estaba pechado, polo que tivemos que almorzar grazas á hospitalidade dun cativo hotel nunha das casas da illa ubicada a carón do peirao.
As míticas Highlands (as Terras altas) marcaban o seguinte obxectivo da viaxe. Un cativo guión no que non levabamos reservas de hotel (agás a primeira noite en Glasgow) e que imos improvisando ao chou, seguindo con liberdade o decurso dos acontecementos. Dende Oban imos cara Inverness, pasando a carón do lendario Loch Ness (onde a pequena Noa, que nos acompaña, seica albiscou un anaco do mítico monstro do lago). Paramos asemade a carón do Urquhart Castle, aínda que non chegamos a visitalo por dentro. Chegamos logo á cidade de Inverness, onde paramos na fermosa casa do matrimonio John e Elma Allison, situada na Fairfield Road, nunha zona residencial da cidade. Pola mañá cedo saímos cara ás Terras Altas, facendo un laborioso recorrido por unha estreita estrada labiríntica: voltas e reviravoltas por lugares idílicos. Chegamos a Ullapool. Logo á vila de Lochinver. Paramos despois para xantar a carón dunha praia nun cantil onde había un fermoso faro branco. Bañámonos espidos ao serán nun cativo refuxio natural entre grandes laxes no acantilado, arrodeados de rochas xigantes como verticais muros de pedra. Mar transparente con longas algas brillantes que acariñaban os nosos corpos. Logo, xa na estrada de volta cara Ullapool, paramos pouco despois do Ardvreck Castle e imos facer unha ruta a pé de catro quilómetros cara unhas montañas onde existen unhas covas nas rochas calcáreas: as chamadas Bone Caves (as covas de ósos), onde teñen atopado tamén restos humanos prehistóricos. Lugares habitados asemade por osos polares, renos, lobos e osos pardos. Contemplamos o comezo do solpor (dende as rochas nas grutas) á altura das aguias. Tentamos achegarmos a Old Man of Stoer, inmensa pedra vertical ergueita coma un menhir xigantesco. Chantado no mar, a carón da costa, agroma un farallón dunha enorme magnitude, pero non conquerimos localizalo por algún erro, entre as reviravoltas das complicadas estradas. Xa noite pecha, pola ruta de Ullapool a Inverness atopamos ducias de renos na beira do bosque a carón da estrada.
En Glasgow unha afortunada casualidade fai que o único hotel que reservamos previamente (en toda a viaxe) estea ubicado xusto a carón da obra principal de Charles Rennie Mackintosh, a Glasgow School of Art, situado na Renfrew Street, o que nos permitiu ver iste senlleiro edificio protomodernista unha chea de veces, mesmo pola noite co seu espectral recendo fantasmagórico. A catedral gótica da cidade é outra visita obrigada: a Catedral Saint Mungo. Un cativo cemiterio en ruínas ao seu carón, coas tumbas na terra, debe ser visitado devagar. A tipografía en baixo-relevo (e cuberta de musgo) das lápidas é fermosísima. Mergullados, a modo, nun tempo sen tempo nunha reintegración orgánica, fitamos cara a cara as vellas lápidas estragadas: atopamos con sorpresa na escrita de nomes estranxeiros algúns apelidos familiares (dunha sonoridade próxima ao noso idioma). Contemplamos a silueta propia riba das pedras tatuadas case como unha chamada. O sol fai un suxestivo xogo de luces e sombras. Proxeccións que escintilean na orografía deste intenso e poético mapa da morte entre árbores. Os sinais humanos fican subsumidos no devalar do tempo que vai consolidando estrato tras estrato en novos sedimentos amoreados. A beleza romántica deste lugar é indescritíbel. Cumpriría acadar un relato emocional da soidade trascendental: un monólogo interior onde a mente pasea sobre un horizonte feito de esquecidos corpos amoreados, escuras e descoñecidas vidas desaparecidas. O alén é un lene sentimento intanxíbel, señardade de raigame simbólica, invisíbel mesmo, mais dunha beleza táctil, nunha contradictoria e transparente dimensión: unha mestura entre densidade do sentimento e baleiro da ausencia. Albiscando a señardade no infindo dunha anovada “magma mater”. Matinando no sosego, perto do misterio e melancolía: sensacións entremesturadas na psique do soñador solitario. Un ritmo lento impregna todo dunha intensa sensación fluinte de harmonía e doce calma sutil, nunha alianza consolidada entre cultura e natureza. Tamén paga a pena visitar o cemiterio subindo á montaña que hai de costas á catedral, com amplas panorámicas da cidade dende aquela senlleira atalaia. Coas cruces recortadas contra un dinámico ceo, cativo caos de nubes contrastadas. Baixamos devagar despois de percorrer moitos solemnes sartegos neoclásicos: imos aos poucos cara o centro da cidade co seu bule-bule vital. Recuperando o son do complexo balbordo da vida. O ruído do tráfico agroma como banda sonora da axitación metropolitana. A xente amoreada nas rúas, onde de cando en vez a gaita preside o fondo musical da cidade. Nunha das rúas comerciais atopamos por casualidade, ao parar a contemplar a coidada tipografía art nouveau do letreiro, o vello local da The Willow Tearooms (na Sauchienhall Street) deseñado íntegramente polo xenial Charles Mackintosh. Toda a fachada e mesmo o máis mínimo detalle do interior foron proxectados da súa man. A estilizada proclama xeométrica de Mackintosh amosa unha modernidade intemporal e tamén o seu carácter fondamente espiritual. Se cadra endexamais o deseño tivo ese logrado recendo utópico de expresiva transformación total do hábitat cotián. Talvez só con Antoni Gaudí, no idioma da curva orgánica como sintaxe, pola contra, acontece outravolta un fenómeno semellante.
Denantes de abandonar Escocia argallamos unha incursión dunha xornada de vagar en Edinburgh, onde facemos noite nunha casa-hotel situada nunha zona residencial. Uns paseos camiñando permiten coñecer a epiderme do centro histórico, fermosas ringleiras de edificios fondamente evocadores do esplendor da cidade. Podemos asistir así mesmo a algún dos espectáculos parateatrais nas rúas. O Castelo dende o alto cumio da montaña domina á cidade coma se fose un escenario teatral. Dende Edinburgh voltamos de novo cara o aeroporto de Glasgow para poñer remate á nosa intensa e inesquencíbel viaxe escocesa.
You might also like
More from Antón Patiño
Plenitude do baleiro en Giacometti, por Antón Patiño
"O adeus de Giacometti" vén ser unha consigna privada que coido condensa a plenitude dende o lonxe. O traballo de …
Mirada do xordo en Bob Wilson
A linguaxe configura tamén a nosa noción da realidade. As verbas conflúen na representación do real engadindo un valor simbólico. …
