Galicia precisa de política exterior, por Xoán Antón Pérez Lema ~ Palavra Comum ~

Setembro 2024
S	T	Q	Q	S	S	D
	1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30

Relatorio da conferencia pronunciada na tarde do 28 de xuño de 2016, no marco do I Congreso Galego de Estudos Internacionais, na Facultade de Ciencias Sociais e da Comunicación de Pontevedra, organizado polo IGADI.

Galicia é sinónimo de calidade internacional en varios produtos e servizos. Por outra banda, conta cunha lingua e cultura propia que a abeira ao mundo lusófono e unha posición xeopolítica envexábel para o seu desenvolvemento como hub portuario entre Panamá e Europa. Mais só achegamos o 5,23% do PIB e o 5,5% da poboación española. Quere isto dicir que as nosas necesidades de promoción exterior, tanto no empresarial canto no cultural, son irrelevantes para España. O servizo exterior español non traballa para nosoutros, polo que teremos que facer este traballo tan importante pola nosa conta.

Por outra banda, contamos cunha mesta rede de Centros galegos, nomeadamente a Iberoamérica, hoxe en aberta crise moitos deles, pola lóxica nova mentalidade dos galegos de segunda e terceira xeración. Nalgúns países, como Catalunya, Uruguai ou Arxentina, a colonia galega mantén unha grande vitalidade e foi quen de xerar unha auténtica identidade compartida. Para máis, os galegos no mundo tenden estar ben recoñecidos polo seu traballo e polo seu carácter emprendedor.

Precisamos, pois, dunha política exterior potente e non só centrada na promoción empresarial, que é fundamental mais ha ser concibida como un dos eixos da propia política exterior, que debe darlle sentido dun xeito global e coordinado. Non acredito nos profesionais da acción exterior que non entenden nin integran a necesidade da promoción empresarial e comercial, mais tampouco entendo aos expertos en internacionalización empresarial e promoción comercial que non son quen a integrar o seu labor nun concepto global de política exterior.

Feijóo liquidou a política exterior galega

O concepto provincial e provinciano de Feijóo definiu dende 2009 moitos eidos da acción do Goberno galego (lingua, promoción turística, deporte). No caso da acción exterior, comezou por misturar inconvenientemente asuntos de política interna, como son os asuntos europeos, coa política exterior propiamente dita.

Mais recoñecendo que son asuntos ben distintos, aproveitaremos para lle dedicar unhas liñas á política europea. A presenza na Unión Europea é fundamental para un Goberno autonómico. E non só con técnicos sectoriais, senón con políticos. Galicia precisa dunha auténtica Misión en Bruxelas, dun auténtico Representante Permanente do seu Goberno, malia que non lle deixen sentar no COREPER. De políticos que a dirixen e coordinen os seus servizos variados, que vivan a vida política da capital europea, que obteñan información de calidade, que fagan lobby. Non é tan difícil, é o que están a facer xa Escocia (por certo con empregados públicos galegos, nalgún caso), ou Bavaria. A Oficina de Bavaria é un palacete a carón das Representacións Permanentes dos Estados Membros da UE. Non precisamos o palacete, ao mellor é un gasto non produtivo, mais si precisamos a mentalidade do palacete. Unha auténtica Representación Permanente subordinada á Presidencia do Goberno galego e que integre os distintos promotores empresariais, culturais… xunto cos representantes da nosa sociedade civil, dos nosos axentes sindicais, sociais e empresariais. É dicir, todo o contrario da lastimeira situación actual da Fundación Galicia-Europa.

Canto á presenza propiamente exterior, caracterízase pola súa fragmentariedade, descoordinación e absoluta sumisión ás directrices da diplomacia española. Como ten opinado o noso mellor experto neste eido e codirector deste Congreso, Xulio Ríos, o Goberno de Feijóo desenvolveu un proceso de demolición da acción exterior galega.

Os obstáculos recentralizadores da lei de acción exterior española do 2014

A acción exterior non foi allea ao proceso recentralizador desenvolvido polo Goberno Rajoy. Este aprobou unha lei de acción exterior (2014) que prohíbe aos Gobernos autonómicos asumiren compromisos internacionais vinculantes, agás expresa previsión nun tratado internacional. Unha lei de moi dubidosa constitucionalidade, pois, malia que as Comunidades Autónomas non teñan personalidade xurídica internacional, si teñen capacidade de xestión e actuación político-administrativa moi relevante, que lles pode levar a asumir compromisos xurídicos alén das meras cartas de intencións. Ademais da clara inconstitucionalidade, albíscase na Lei un concepto regresivo, xerárquico e burocratizante da acción exterior, totalmente allea aos tempos que vivimos.

Esta lei mesmo lle atribúe ao Estado o dereito de informar previamente a apertura de oficinas exteriores autonómicas. Malia que a decisión última sexa do Goberno autonómico, que sempre conserva a potestade de autoorganización. Máis ben esta capacidade de informe concibiuse dun xeito mediático, para fornecer de papers á prensa co obxecto de desacreditar Gobernos autonómicos que prefiren a acción exterior a outras finalidades orzamentarias. Cousas da trampa da austeridade.

Esta lei teoricamente quere dar un marco físico nas Embaixadas e Consulados españois ás oficinas exteriores autonómicas, mais sen lles outorgar os privilexios diplomáticos nin consulares. Non sei que vantaxe se pode tirar dunha colaboración tan trampulleira, malia que haxa que saber colaborar e en moi concretas e determinadas situacións as Institucións españolas no exterior poidan ser un bo marco físico da acción exterior.

Os Centros galegos e as Casas de Galicia

Galicia conta coa grande vantaxe de dispor dunha mesta rede de Centros Galegos, presentes na vida social, económica e política dos seus países de acollida. Hoxe en día esta caste de Institucións viven nunha crise grave e case permanente, xa que agás excepcións non son quen a atraer aos galegos de segunda e terceira xeración. Mais constitúen un recurso fundamental, que ha ser aproveitado no deseño da política exterior galega. Tanto no que atinxe ás sedes físicas, como ás relacións culturais, sociais, empresariais e políticas establecidas.

Os eixos principais da acción exterior galega

A acción exterior galega ha estar presidida polo concepto de promoción dos intereses galegos. O obxecto da acción exterior galega ha ser o coñecemento do País, porque só se vende o que se coñece e se apreza o que se coñece. Mais, sobre todo, a defensa e promoción dos nosos intereses, que nunca van ser defendidos polo servizo exterior español. Galicia ten que aspirar a ter moitos amigos e poucos inimigos, mais sobre todo a defender eficazmente os seus intereses.

Cales han ser os eixos principais da acción exterior? Atrévome enunciar os máis significativos no futuro:

a. A lusofonía ofrece un vasto campo de actuación na promoción cultural e empresarial e, nomeadamente, no ensaio e experimentación dun “status” oficioso internacional. Galicia non poderá adherir á Comunidade de Países de Lingua Portuguesa (CPLP) mentres non sexa independente, mais si pode adherir a xeito de observador. Brasil continúa a ser, coa súa crise, a metade da América Latina. Angola, Mozambique, Guiné-Bissau, Cabo Verde… son as plataformas de penetración en África, como Timor-Leste, moito máis modestamente, pode cumprir esa función no sur do Extremo Oriente.

b. A América hispana, con nomeada atención a México, plataforma comercial aberta a USA e Canadá, Panamá, Cuba, Venezuela, Arxentina, Uruguai, Perú, Chile.

c. A Europa costeira occidental, dende Cabo Norte até o Algarve, priorizando as relacións cos gobernos noruegués, islandés e irlandés e coas autoridades autonómicas galesa, norirlandesa, escocesa e as autoridades locais e rexionais inglesas. No mesmo eixo, coas rexións costeiras francesas e co Benelux, con atención especial, por razóns culturais e políticas, a Bretaña e Flandres.

d. China, Xapón e Corea, no ámbito do Extremo Oriente. De seguro Xulio Ríos podería falarnos horas sobre esta grandísima oportunidade.

Conclusión

Hai hoxe, 28 de xuño, 80 anos que a cidadanía galega decidiu plebiscitariamente acceder ao seu autogoberno e, xa que logo, gobernarse por si e estar por si propia no mundo. O camiño ao noso recoñecemento internacional comezou en setembro de 1933, a través de Plácido Castro, autor da comunicación que nos abriu o recoñecemento como nacionalidade pola Sociedade de Nacións. Hoxe en día, a Grande Recesión e a globalización multiplicaron a necesidade de sermos e estarmos no mundo. Porque só nos estimarán, só mercarán os nosos produtos e servizos e só confiarán en nós se nos coñecen. Velaí que as graves resultas da falla dunha política exterior galega nos convirtan cada vez máis en provincia irrelevante. E as provincias, por definición, non deciden, non avanzan, non progresan.

Velaí, miñas donas e meus señores, que as consecuencias da falla dunha política exterior galega vaian tamén directas, hoxe aos nosos petos, e mañá ás nosas posibilidades futuras de desenvolvemento.