Presentarmos como é debido a Victor Serge levaría moito tempo e un traballo de, talvez, varias semanas e, con todo, sempre a presentación ficaría incompleta. Para os do meu tempo (os nacidos arredor de 1950), Serge sempre será o autor do folleto Todo o que un revolucionario debe saber da represión e d’ O ano I da Revolución rusa. Mais tampouco debemos esquecer as súas novelas, sobre todo esa de título precioso: É medianoite no século e as súas Memorias dun revolucionario (a lectura destas memorias libéranos de calquera presentación biográfica); Serge tamén foi o autor dun folletiño, Literatura e revolución, que, deixando de lado todo o sufrimento e todo o valor de Serge, só puido ser escrita, como o foi, por un funcionario do Partido –o que era Serge cando argallou semellante ersatz. Este folletiño de Serge era o camiño directo que levaría á teoría do realismo socialista, teoría que non só foi un medio de exterminación moral, como escribiu un día André Breton, senón tamén de exterminación física: Mandelstan, Meierlhord, Pilniak, Babel e pido perdón á memoria daqueles que non cito; e tantos e tantos outros que se non foron eliminados fisicamente, si o foron como persoas: Bulgakov, Ziamatin, Pasternak, etcétera, etcétera. Só cando foi detido polos stalinistas, só cando se decatou da impostura total que era xa en 1933 a revolución bolxevique –e dunha vez por todas, se a esquerda revolucionaria quere resucitar, debe esquecer o bolxevismo: xa non vale cargar todas as culpas sobre Stalin, véxase o libro recentemente traducido ao español, Terror y utopía, Karl Schlögel (Acantilado); só abandonando o bolxevismo e as súas secuelas (trotskismo incluído) pode, dunha vez por todas, reconstruírse unha esquerda revolucionaria; mentres non sexa así, nada hai que facer– Serge, finalmente, abandonou o bolxevismo, non a revolución. E este poema, escrito en dúas épocas diferentes (unha no cárcere soviético; outra en París, despois de ser liberado a raíz do escándalo que se montara durante o Congreso Internacional de Escritores para a Defensa da Cultura –unha apoteose do stalinismo– en 1935, a respecto do seu encarceramento polos soviéticos), explica moi claramente porque el e os que pensan e actúan como el non poden fuxir á revolución, aínda que a revolución os humillou, os tripou, os aldraxou. Serge exprésao claramente: os saídos do bolxevismo, os que fomos, e aínda continuamos a ser, mesmo contra Stalin, bolxeviques, non pertencemos ao futuro, ao porvir. O porvir, como diría Rimbaud, estaba, está (dentro do marxismo, agora con moitas engádegas, engádegas que xa se albiscaban daquelas) noutra parte.
Victor Serge
HISTORIA DE RUSIA
I
O tsar Alexis Mikháilovich, o moi silencioso,
o moi doce,
o moi piadoso,
lavaba a man despois de que un estranxeiro lla beixase.
A crónica informa que xaxuaba cristiamente
tres días de cada sete.
Iso non impediu que morrese obeso, logo de ordenar algúns suplicios
como un tsar doce.
Retratárono coa barba leonada, o cute fresco, a fronte lisa,
no fondo dos seus ollos malignos un fuxitivo reflexo vermello,
baixo o bonete aguzado, bordado de pel branca.
Amaba as perlas, o brocado, as sedarías de Ispahán,
o ouro, a prata, as pedrarías;
festexaba aos pobres unha vez ao ano.
Humildes pobres, que as vosas chagas rediman os seus pecados
de malos pensamentos, de concupiscencia, de gula,
e algunhas matanzas superfluas.
Deus sabe que a maioría son merecidas e que eu son un tsar clemente.
Humildes pobres, aínda se sabedes que el mente,
bebede, comede, saciádevos. Se as vosas chagas
non serven para redimiren aos poderosos, para que servirán?
Elixiuse muller entre as máis belas mozas do país.
A intriga fixo caer perante este noivo terríbel unha pálida Ofelia,
a medias esganada coas súas propias trenzas.
Deportouse o pai polo que a virxe sufrirá
de esperanza, de medo e de mortal angustia.
A intriga guiou cara a el a Natalia, de corazón puro,
que debía levar no seu ventre ao neno Pedro do corazón duro
–nacido de pai descoñecido.
Foi mellor esposo e mellor pai que o gran tsar Iván Vasiliévich, o Terríbel
e que o seu propio fillo nominal Pedro Alexéivich, o Grande
pois non matou de propia man a ningún dos seus fillos
e non fixo suplicar a ningunha das súas mulleres.
Se exiliou os seus favoritos, non era este o costume?
Se exiliou o patriarca incorruptíbel e o heresiarca inconmovíbel,
foi sen amor?
Se mandou queimar os heréticos nos bosques do Norte,
non foi acaso por amor?
Respectemos nel ao sabio político
instruído polo motín,
o monarca perspicaz que, na súa entrevista secreta co medo,
descubriu para moito tempo os mananciais máis seguros do poder:
o temor, a delación, a espionaxe,
a tortura breve da estrapada,
o exilio e a deportación
nas rexións polares, nos confíns do universo,
e soubo construír sobre a lama turbia do corazón dos homes
a súa Chancelaría de Asuntos Secretos,
institución exemplar, en suma, oh Santo Oficio!
Sen dúbida as súas maquinacións financeiras,
habilmente complementadas polos aforcamentos,
foron desgraciadas
e apestan un pouco a moeda falsa,
a inflación, a bancarrota, etcétera
–mais todos os grandes reis, unxidos polo Señor,
non foron asemade grandes falsificadores de moeda?
En resumo, non lle faltou para ter a fama dun monarca de primeira magnitude
máis que ser un pouco máis intelixente,
un pouco mellor servido,
un pouco máis malvado,
e ter un pouco menos necesidade de cartos.
II
Stenka Razin
Naquel tempo vivía, poderoso polo ferro, o fogo, o sangue,
outro tsar ao que chamaban tsar dos bandidos.
Concibía ao longo do Volga –a nosa nai–
os sinais dun parto salvaxe, encrespado de gadañas,
de cadafalsos e cabezas cortadas.
Liberdade, igualdade, fraternidade,
nomeade os froitos da esperanza máis amarga,
lavade, lavade, sobre os coitelos, sobre as espadas,
o sangue vertido desde a eternidade.
Stenka o Xusto sabía tratar os amos
como os escravos son tratados polos amos
e ninguén dubidaba que nacera un home mellor.
Os pequenos cosacos deste pobo cantan aínda ao anoitecer,
a se acompañaren coa guitarra,
a endecha de Stenka Razin: mais é o que fixeron seus pais
e seus tíos, aquí mesmo
hai apenas dezaseis anos.
Esquecérono –esquezámolo: guitarra,
canta para o seu corazón,
encanta o esquecemento, fai cantar aos coros
concertados polo esquecemento.
Unha fouce de prata sobe ao ceo de xullo
por riba do pequeno minarete vermello de Orenpossad.
Escoito esas voces ríspetas e a guitarra
e o croar dos sapos no bulleiro.
Penso escuramente, a soas, perante a estepa,
en todos aqueles que andan polo mundo e dos cales non me separei:
nos desempregados de Amsterdam, en Tom Mooney na
súa prisión californiana
desde hai quince ou dezaoito anos, que sabemos nosoutros?
E quen pode saber a conta exacta de tales anos?
Na resoante vitoria da folga xeral
de Zaragoza, apenas onte;
no xuño do 34,
no próximo congreso da Federación Unitaria do
Ensino,
na tumba fresca (mais floreceu, floreceu?),
na tumba fresca de Kolomán Wallisch,
na fiestra con barrotes (mais floreceu, floreceu?)
da súa esposa Paula nunha prisión de Austria.
As mozas voces ascenden sen saberen sequera o que cantan,
nin os vivos e os mortos polos que cantan,
unidos, unidas a través do tempo, as cadeas, o espazo.
E cando anuncian que desembocan sobre o río nas ribeiras de lontananza
as barcas iluminadas de Stepán o bandido,
o libertador,
o heroe, o verdugo, o verdugo dos verdugos,
o anunciador,
vexo agrandarse sobre o moaré das augas
a sombra vivificante
dunha liberdade bárbara ebria dos seus saloucos.
Stenka foi posto na roda o seis de xuño de mil setecentos setenta,
fronte ao Kremlin,
perante a igrexa de San Basilio o Benaventurado
e a Torre do Salvador.
Mentres lle rompen os ósos, Stenka bérralle ao seu irmán, o
covarde, que se lamenta:
«Cala, can!».
Son as súas derradeiras e orgullosas palabras, as súas únicas palabras
baixo o machado,
e rachan a dor fulgurante dos seus membros cortados,
o brazo dereito, a perna esquerda,
escorren dos seus labios cunha baba sangrante,
e un pobo recólleas en medio do cheiro
que se empoza baixo o cadafalso.
A historia gardaraas como as palabras de Cristo.
Mais os cans non son bestas covardes:
os cans gardan moi ben a súa dignidade canina
nesta puta vida
e, non obstante, velaí os séculos que lles erguemos á
nosa imaxe!
Irmán covarde, cala,
ante o suplicio deste que, máis forte ca ti, mellor ca ti,
Morrendo por ti, morre máis ca ti!
Orenburg, xullo do 34.
III
Nunca fomos o que somos,
estas caras das nosas vidas non son nosas,
estas voces que escoitades, estas voces que falaron tan alto a través da tempestade
non son as nosas.
Nada do que vistes é verdadeiro.
Nada do que fixemos é verdadeiro.
Somos outros.
Nunca pensamos no noso pensamento,
acreditamos na nosa fe.
quixemos a nosa vontade;
a nosa única verdade é, hoxe en día, a desesperación, esta confesión dunha decadencia insensata,
esta caída no negro
onde a fe se renega e se volve encontrar nun momento supremo.
Non temos nin rostros nin nomes, nin forza nin pasado
– pois todo foi superado.
Non deberiamos ter existido
– pois todo está devastado.
E somos nosoutros os culpábeis, nosoutros os imperdoábeis
nosoutros os máis miserábeis, nosoutros os máis afundidos!
Somos nosoutros, nosoutros, sabédeo!
E sede redimidos!
Acreditade nas nosas confesións, compartide os nosos votos
de completa obediencia; menosprezade as vosas retractacións.
A antiga revolta extinta non é máis que obediencia.
Que outros menos dotados estean orgullosos,
que outros que sexan perdoados estean orgullosos,
que outros mellor dotados estean orgullosos,
que outros que non foran abandonados estean orgullosos.
Se sublevamos os pobos e fixemos tremer a terra dos continentes,
fusilamos os grandes, destruímos os vellos exércitos, as
vellas cidades, as vellas ideas,
comezamos a refacelo todo de novo con estas vellas pedras
lixadas, estas mans fatigadas e este pouco de alma
que nos queda,
non é para comerciar hoxe contigo,
triste revolución, nosa nai, noso fillo, nosa carne,
nosa alba decapitada, nosa noite constelada enteiramente
coa súa Vía Láctea inexplicábel e esgazada.
Se ti te traizoas a ti mesma, que podemos facer senón
traizoarnos contigo?
Que morte sería posíbel despois das nosas vidas se non é
nesta traizón, a morte por ti?
Que máis podemos facer que axeonllarnos ante ti
nesta vergonza e nesta angustia,
se, ao te servir, convocamos sobre ti estas tebras?
Se outros encontran no teu propio corazón mil veces apuñalado
con que vivir e resistirte para te salvar en vinte anos,
cen anos,
benditos sexan eles por nosoutros que nunca acreditamos
en bendicións,
benditos sexan eles no segredo dos nosos corazóns.
Por nosoutros que non podemos xa máis.
Nosoutros non pertencemos ao futuro, estamos por enteiro
nesta época:
é sangrante e vil no seu amor polos homes,
somos sangrantes e viles como os homes desta época.
Tripádenos, insultádenos, cubrídenos de esgarros,
vomitádenos,
masacrádenos!
O noso amor é máis grande que esta humillación,
este sufrimento,
este masacre!
As vosas bocas inicuas son xustas, as vosas bocas son as nosas,
estamos en vós
e as vosas balas son as nosas, a nosa agonía, a nosa infamia son as vosas,
e a vosa vasta vida sobre estas terras aradas polos séculos e para sempre, é a nosa!
París, 12 de outubro do 38.
NOTA: a foto de Victor Serge procede da Wikipedia.
You might also like
More from Poesia
Uma dose de poesia com Isa Corgosinho | Carla Nepomuceno
O Café con Português oferece cinco poemas do livro PANÓPTICOS & GIRASSÓIS da escritora brasileira Isa Corgosinho. «...Para ser capaz …
Uma dose de poesia com Renata Magliano | Carla Nepomuceno
Renata Magliano transmite realidades sobre os assuntos humanos e o conhecimento, através dos mais variados afetos. Para saber um pouco …
