Igual que todos os cativos, cando eu era unha nena facía moitas preguntas. Se cadra demasiadas, porque meus pais remataron por converter en frecuente na casa a expresión “iso é de sétimo curso”, despois de responderen unha e outra vez, con paciencia incansable, o meu ronsel de cuestións sen final. Andaba eu, daquela, polos primeiros chanzos da escola primaria e pouco máis tarde, coa LOXE, resulta que o antigo sétimo curso pasou a ser o segundo de educación secundaria e eu e a miña xeración non pasamos nunca de sexto. Sempre sospeitei que por culpa do cambio de lei educativa quedaran no tinteiro un montón de preguntas sen responder.
Alén da brincadeira, o certo é que teño o recordo vivo dalgunhas cousas concretas que me roldaban a cabeza con cinco, seis, sete anos, e tamén máis tarde e antes. Por exemplo o funcionamento do mundo físico: por que sube e baixa o mar, por que non neva en Santiago, por que caen as flores das camelias pola primavera ou que é o que temos por detrás dos ollos. Pero, sobre todo, o mundo dos seres humanos e o seu xeito de actuar no pasado e no presente, o relato dos últimos tempos da ditadura que me contaron, a xente que estivera na cadea sen lle ter feito un mal concreto a ninguén, as familias que marcharan, os agochados, os represaliados.
Moitas veces, sendo nena, atopei respostas na literatura ademais de nos adultos, e iso foi importante para a persoa que son agora. Así que escribín “A fuxida” porque a guerra e o exilio seguen a aparecer nas novas de prensa todos os días e eu continúo a me facer preguntas sobre o que acontece. Confeso que, xa sexa escribindo para nenos ou para adultos, non podo deixar de facelo sobre aquelas cousas que me interesan ou me preocupan a min. E tamén, por suposto, porque confío en que haxa nenos que se fagan preguntas e que, talvez, desexen atopar, como eu o fixen, algunha resposta na literatura.
Con todo, eu non teño respostas. Os libros están feitos de historias, as respostas temos que poñelas nós. E esta é a historia da nena Nadia e de como ten que fuxir da súa casa e do seu país, porque o monstro negro da guerra o invadiu todo. É a historia do que significan a familia e o fogar, o que máis queremos e o que nos fai sentir seguros de quen somos. A historia da cativa que pregunta a seu pai cando regresarán a casa. A historia do que é verdadeiramente unha casa, un xardín, unha mirada propia.
Tiven a sorte de compartir este proxecto fantástico con Inma Doval, que comezou a lle poñer cor e luz no outono de 2011, e que me descubriu o mundo verdadeiro de Nadia e Osiño coa súa mestría minuciosa, coa xenerosidade de quen pinta, en realidade, sobre a pel, sobre o corazón, sobre os soños. Este álbum ilustrado, que edita Biblos, nace rodeado do mimo das súas autoras e dos seus editores.
Só agardamos que queiras collelo na man e, se cadra, que queiras compartilo cos que significan un fogar para ti, e que xuntos atopedes nel o pulo de non deixar nunca de vos facer preguntas sobre o mundo.
Ilustração de cabeçalho: Inma Doval, do livro A fuxida, de Berta Dávila.
