No número 1255 d’ A nosa terra Manuel Vilar ofrece unha interesante reflexión sobre este tema baixo o título “Elementos extraliterarios na crítica galega”. Reproduzo aquí a parte máis contundente da súa argumentación:
«[…] Á crítica literaria tamén cabe facerlle hoxe unha crítica. Refírome ás cuestións extraliterarias que, en ben de casos, lastran a análise das obras. Certo que as culturas sen normalizar pasan sempre por fases inevitábeis: a recolleita da base popular e oral, a asimilación (para elevalo e transformalo) do folclore, a recuperación do léxico, o despregue por todo tipo de xéneros e temáticas, etc. Son cuestións ben coñecidas de todos nós, igual que lles resultan coñecidas a irlandeses, polacos, noruegueses ou checos. Mais, asumindo o papel de cada un deses factores extraliterarios ou (aínda) non literarios, parece que chegou a hora de dar pasos máis alá.
A trinta anos da chegada da democracia e polo tanto da libre práctica e estudo da nosa cultura, Galiza conta xa con lexicógrafos, etnógrafos, historiadores sociais, etc, en número aceptábel, como para liberar dese inxente labor engadido de recolleita e análise aos propios autores de ficcións. En consecuencia, o papel do crítico non debería xa tanto o de estimar, por exemplo, o ben documentada que pode estar unha narración, senón o de xulgar a correcta imbricación dese material no conxunto do texto, así como a súa utilidade á hora de facer avanzar a obra e convertela nun xermolo capaz de medrar na mente do lector. É dicir, deberiamos trascender xa a análise dos materiais empregados, para xulgar a funcionalidade e a contribución do edificio no seu conxunto.
A comparación con outras literaturas resulta quizais oportuna: salientaríase nunha novela francesa o feito de que a súa trama xire arredor da informática, do mundo do mar ou do desemprego, por riba das calidades literarias globais do propio texto? Maioritariamente, non, aínda que tamén haxa excepcións. En Galiza, en cambio, estes casos resultan demasiado frecuentes. Cando non se enxalza o novidoso do tema, fálase do bo idioma que emprega ou da súa oportunidade política (agora xa non tanto nacionalista, como fronte-populista, feminista ou ecoloxista). Nalgún caso chega a suceder tamén o contrario: mao para o libro que non contén algunhas destas “virtudes” extraliterarias. Moito menos se apunta, nese tipo de críticas sobre o estilo, sobre a verosemellanza do narrado ou sobre a riqueza polisémica e a profundidade humana do que conta. É dicir, sobre a literatura propiamente dita. É probábel que a causa desta inercia radique no afán do crítico por ser amábel, que acaba así por facer o mesmo que aqueles que, despois de ver unha película trivial, gaban a súa boa fotografía.
Mais, a carón desta amabilidade, cómpre non perder de vista as expectativas dos actuais lectores, aos cales van dirixidas finalmente as críticas. Cando as expectativas non se cumpren, os lectores simplemente desertan e, no noso caso, resulta doado decidir cara a onde. Por iso, neste país, críticos e autores teñen tanto que esixirse a si mesmos.» (páx. 24)
Teño que dicir que estou de acordo. E aínda máis digo: son horas de enfrentar as exixencias lícitas do ámbito profesional. Iso ou pretender vender o invendíbel.
You might also like
More from Alfredo Ferreiro
Premios Xerais 2017: equipo de comunicación
Unha galería de fotos tiradas por Tiago Alves Costa & Alfredo Ferreiro, saíndo do porto de Cesantes (Redondela) e traballando …
O centro do mundo | Alfredo J. Ferreiro
Os tempos son duros, e as sensibilidades, inevitabelmente vanse mudando. Deste modo hai sucesos que antes, nun outro marco de …